Ο Άγιος Βασίλης υπάρχει. Και οι γοργόνες. Και οι νεράιδες. Α, και εσύ...

Photo by Spiros Kakos @ Pexels

Τα μικρά παιδιά πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη. Ενθουσιάζονται όταν φτάνουν τα δώρα και προσπαθούν να βρουν απόδειξη ότι υπάρχει, τοποθετώντας μπισκότα για να φάει ο άγιος μαζί με ένα ποτήρι γάλα…

Είμαστε όμως μεγάλοι. Και γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει.

Και αγωνιούμε και αναρωτιόμαστε. Πρέπει να τα αφήσουμε να πιστεύουν; Πρέπει να διαιωνίσουμε το ψέμα ή να πούμε στα παιδιά μας ότι ο Άγιος Βασίλης είναι μια φαντασίωση, μαζί με τις νεράιδες και τους μονόκερους;

Πόσο λάθος δίλημμα.

Παράλογοι άνθρωποι δεσμευμένοι από τις αλυσίδες που οι ίδιοι έφτιαξαν.

Μπορούμε να ήμαστε πιο πολύ λάθος;

Δεν πρόκειται να μπω σε επιχειρήματα του τύπου «Ο Άγιος Νικόλαος ήταν πραγματικό πρόσωπο». Πράγματι ο Άγιος Νικόλαος ήταν υπαρκτό πρόσωπο και όντως έδινε δώρα στους φτωχούς. Θα μπορούσε κανείς απλώς να υποστηρίξει (και δεν θα ήταν πολύ μακριά από την αλήθεια) ότι είναι το πνεύμα του Αγίου Νικολάου – ενός πολύ αληθινού προσώπου που υπήρχε – που εξακολουθεί να αντέχει και να κάνει όλα αυτά τα δώρα μέσω των γονιών κάθε παιδιού. Κάθε γονέας ακολουθεί το παράδειγμά του όταν ντύνεται σαν Άγιος Βασίλης (ή Santa Claus, ένα όνομα με το οποίο έγινε γνωστός ο Άγιος Νικόλαος λόγω του ολλανδικού παρατσούκλι του, Sintar Klaas - δείτε εδώ).

Θα μπορούσα επίσης να πάω σε πιο ακραία επιχειρήματα, όπως το επιχείρημα της κβαντικής υπέρθεσης. Μπορεί κανείς να διαβάσει εδώ ένα ενδιαφέρον άρθρο για το πώς υπάρχει ο Άγιος Βασίλης και είναι στην πραγματικότητα ένα μακροσκοπικό κβαντικό φαινόμενο, με την κυματοσυνάρτησή του να καταρρέει σε «μπαμπάς» όταν παρατηρείται ο Άγιος Βασίλης. Είναι πολύ διασκεδαστικό να βλέπουμε πώς ο ορισμός μας για την πραγματικότητα και η περιορισμένη γνώση που έχουμε γι' αυτήν μπορούν να γεννήσουν πολλαπλές ιδέες που αμφισβητούν τις πιο κοινές πεποιθήσεις μας. Μην εκλαμβάνετε αυτό το άρθρο μόνο ως άρθρο διασκέδασης. Οι γνώσεις μας για την πραγματικότητα ΕΙΝΑΙ περιορισμένες. Οι αισθήσεις μας ΔΕΝ είναι αξιόπιστες. Δεν γνωρίζουμε ΤΙΠΟΤΑ για την ύπαρξη ή την ύπαρξη καθεαυτή. Όπως είπε κάποτε ο Όσκαρ Ουάιλντ, τα πιο σοβαρά πράγματα λέγονται με αστεία…

Αλλά υπάρχει μια πιο θεμελιώδης γραμμή σκέψης που μπορεί να εξηγήσει και να δικαιολογήσει την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Όπως προσπάθησε να εξηγήσει η Harmonia Philosophica για χρόνια και χρόνια, το να θέτεις τις απλές ερωτήσεις είναι ο τρόπος των αληθινών φιλοσόφων. Και όπως πολλοί από εσάς γνωρίζετε, οι φιλόσοφοι προσπαθούν εδώ και καιρό να βρουν απαντήσεις στα πιο θεμελιώδη ερωτήματα της ανθρωπότητας αλλά χωρίς επιτυχία. Πολλοί μπορεί να πιστεύουν ότι αυτό σημαίνει ότι απέτυχαν. Αλλά αυτό θα ήταν λάθος. Γιατί ο σκοπός των αληθινών φιλοσόφων δεν είναι να οδηγήσουν στην αλήθεια, αλλά να καταστήσουν σαφές ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τίποτα γι' αυτήν. Γιατί κάτι όπως η «αλήθεια» δεν υπάρχει. (Η μη-σκέψη είναι ο δρόμος προς τον κόσμο, προσπαθήστε να διαβάσετε περισσότερα στο Harmonia Philosophica σχετικά με αυτό).

Οπότε ας επανεξετάσουμε την ερώτηση.

"Υπάρχει ο Άγιος Βασίλης";

Ο Αριστοτέλης είπε κάποτε ότι κάθε ερώτηση περιέχει την απάντησή της. Πόσο αληθές. «Υπάρχει ο Άγιος Βασίλης;». Μια φαινομενικά απλή και αθώα ερώτηση που είναι φορτωμένη με τόσες πολλές πεποιθήσεις και τόσο δογματισμό. Μια ερώτηση που λέει τόσα πολλά πράγματα για τους ανθρώπους που την κάνουν. Υπονοεί ότι γνωρίζουμε για την ύπαρξη. Υπονοεί ότι γνωρίζουμε ποιος και τι υπάρχει και τι όχι. Υπονοεί ότι η ανυπαρξία είναι επίσης… υπαρκτή. Τελευταίο αλλά σίγουρα όχι λιγότερο σημαντικό, ρωτώντας για την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη υπονοούμε ξεκάθαρα ότι μπορεί να μην υπάρχει. Δεν θα ρωτούσαμε για παράδειγμα για την ύπαρξη του εαυτού μας, έτσι δεν είναι;

"Υπάρχει ο Άγιος Βασίλης";

Ας ρωτήσω κάτι άλλο ωστόσο.

Εσύ;

Υπάρχεις ΕΣΥ;

Φαίνεται ανόητη ερώτηση. Αλλά όχι τόσο ανόητη μετά από προσεκτική εξέταση. Πώς ξέρω ότι είσαι εκεί; Ίσως λόγω κάποιας αδιαμφισβήτητης απόδειξης; Να δεχτώ το λόγο σου; Γιατί να πιστεύω ότι είσαι άνθρωπος και όχι ένα τέλεια προγραμματισμένο ρομπότ; Πώς θα μπορούσα να ξέρω πως ό,τι λες το λες λόγω της ελεύθερης βούλησής σου και όχι επειδή τα κύτταρά σου είναι προγραμματισμένα να το κάνουν; Θα μπορούσες να με πείσεις ότι δεν είσαι ζόμπι; (Το επιχείρημα Zombies είναι ένα ωραίο επιχείρημα παρεμπιπτόντως για την ύπαρξη ή μη συνείδησης)

Οι γοργόνες υπάρχουν. Απλά κρύβονται κάτω από βράχους όταν τις ψάχνουμε να τις βρούμε...

~ άγνωστο παιδί

Και πιο σημαντικό από τα παραπάνω, τι είναι η ίδια η ύπαρξη; Τι σημαίνει να υπάρχεις; Οι φιλόσοφοι για χιλιάδες χρόνια δεν έχουν λύσει αυτό το πρόβλημα, οπότε πώς θα μπορούσες να σκεφτείς να πεις ότι υπάρχεις; Τι ΕΙΝΑΙ το Είναι; Οι μεγαλύτεροι φιλόσοφοι όλων των εποχών δεν κατάφεραν να δώσουν μια απάντηση. Πώς λοιπόν θα μπορούσες να είσαι τόσο αλαζονικός για να ισχυριστείς ότι «είσαι» και οι άλλοι όχι; Τι ΕΙΝΑΙ η πραγματικότητα; Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει πρόσβαση σε αυτό το μαγικό πράγμα που ονομάζεται «πραγματικότητα» χωρίς να απορρίπτει χιλιάδες χρόνια φιλοσοφίας που προσπαθεί και αποτυγχάνει συστηματικά να ανακαλύψει τι είναι αυτή η τόσο αόριστη και δύσκολη έννοια; Ακόμη και για τα φαινόμενα που παρατηρούμε, την επιφάνεια του ωκεανού στον οποίο κολυμπάμε, οι αισθήσεις μας και η επιστήμη μπορούν να εξηγήσουν μόνο ένα μικρό μέρος αυτού του κόσμου, πόσο μάλλον πράγματα που βρίσκονται πέρα από αυτά. Τι σε κάνει λοιπόν τόσο αλαζονικό ώστε να κάνεις μια τόσο δραματική ερώτηση;

Το μόνο επιχείρημα που έχεις για την ύπαρξη σου είναι η αίσθηση και η γνώση που εσύ έχεις για αυτή. Μια αίσθηση και μια γνώση που δεν μπορείς να μεταδόσεις στους άλλους όσο και να προσπαθείς.

Μάντεψε όμως.

Ο Άγιος Βασίλης υπάρχει για τα παιδιά για τους ίδιους ακριβώς λόγους!

Αυτό δεν είναι ένα ρηχό τέχνασμα-επιχείρημα για να λυθεί το πρόβλημα. Όχι. Όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, η παντελής έλλειψη γνώσης σχετικά με το τι είναι η ύπαρξη και το Είναι είναι απολύτως αληθινή. Η πλήρης αδυναμία μας να γνωρίζουμε τι είναι η «πραγματικότητα» είναι επίσης κάτι πέρα για πέρα αληθινό. Αυτό που πραγματικά ΞΕΡΟΥΜΕ είναι τα πράγματα από τα οποία έχουμε άμεση εμπειρία. Η ύπαρξή μας. Οι σκέψεις μας. Η συνείδησή μας. Ένα ροδάκινο που τρώμε. Μια μοναχική καλοκαιρινή νύχτα. Η αγάπη των γονιών μας που είναι εδώ. Ο Άγιος Βασίλης που φέρνει δώρα όταν κοιμόμαστε…

Κάτι μαγικό.

Και εξαιτίας αυτού, πιο αληθινό από ο,τιδήποτε άλλο.

Βλέπεις, η μαγεία στη ζωή είναι κάτι που έχουμε ξεχάσει. Και όμως ακόμα καθορίζει τη μοίρα μας.

Η αγάπη είναι μαγική. Η ίδια μας η ζωή είναι μαγική. Ο Άγιος Βασίλης είναι μαγικός.

Όμως παρασυρθήκαμε. Και πάλι ξεχάσαμε την απλή ερώτηση με την οποία ξεκινήσαμε. «Τι γίνεται με εσένα;» ρωτήσαμε. Πες μου παιδί μου, υπάρχεις; Πως το ξέρεις; Και πιο σημαντικό. Πώς το ξέρω εγώ; Όλη μου η επιστήμη, όλη μου η γνώση, όλη η φιλοσοφία μου φωνάζουν δυνατά ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να είμαι σίγουρος για την ύπαρξη κανενός άλλου εκτός από εμένα. Κι όμως, είμαι σίγουρος για την ύπαρξή σου. Περισσότερο από ό,τι είμαι σίγουρος για τη δική μου!

Βλέπεις...

Δεν είναι ο Άγιος Βασίλης που είναι μαγικός.

Ποτέ δεν ήταν το θέμα αν υπάρχει ή όχι.

Όλα έχουν να κάνουν με εσένα παιδί μου.

Όλα ήταν για εσένα από την αρχή.

Είσαι μαγικό!

Πιστεύοντας στο καλό σε έναν κόσμο γεμάτο κακία. Αγαπώντας χωρίς να περιμένεις τίποτα σε αντάλλαγμα.

Υπάρχεις!

Τώρα πήγαινε να πάρεις τα δώρα σου.

Ο Άγιος Βασίλης ήρθε ενώ κοιμόσουν...