Φιλοσοφικό Τηλεγράφημα του Σπύρου Κάκου [2014-06-13]:
Οπου λαλούν πολλοί κοκόροι αργεί να ξημερώσει, λέει η παροιμία και η λαϊκή
σοφία αποδεικνύεται πέρα για πέρα αληθινή και με την επιστημονική «βούλα».
Μελέτη που έγινε από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Πρίνστον διαπίστωσε ότι,
αντίθετα με την κρατούσα στην επιστήμη αντίληψη ότι η «σοφία του πλήθους»
οδηγεί σε πιο σωστές συλλογικές αποφάσεις, το «πλήθος» γίνεται όλο και λιγότερο
«σοφό» όταν φθάνει να συμπεριλάβει υπερβολικά πολλά άτομα.
Με τον όρο «συλλογική νοημοσύνη» ή «σοφία του πλήθους» οι επιστήμονες
αναφέρονται σε ένα φαινόμενο το οποίο έχει παρατηρηθεί εδώ και περισσότερο από
έναν αιώνα και συνίσταται στο ότι ο μέσος όρος των μεμονωμένων αποφάσεων μιας
ομάδας ανθρώπων, ακόμη και στην περίπτωση που όλες τους είναι λανθασμένες,
αντανακλά τη σωστή απόφαση.
Eνα από τα γνωστότερα παραδείγματα της θεωρίας της «σοφίας του πλήθους», η
οποία τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ευρέως στην πληροφορική και στα
κοινωνικά μέσα δικτύωσης, είναι η παρατήρηση που είχε κάνει το 1907 ο Σερ
Φράνσις Γκάλτον. Ο βρετανός λάτρης της στατιστικής είχε βρεθεί σε ένα χωριό
όπου γινόταν διαγωνισμός στον οποίο οι παριστάμενοι προσπαθούσαν να μαντέψουν
το βάρος ενός βοδιού. Κατά τη διαδικασία καταγράφηκαν 787 εκτιμήσεις, εκ των
οποίων καμία δεν ήταν σωστή. Oταν όμως εξήγαγε τον μέσο όρο των μεμονωμένων εκτιμήσεων
ο Γκάλτον παρατήρησε ότι το αποτέλεσμα ήταν το ακριβέστερο από όλα, πέφτοντας
έξω κατά λιγότερο από μισό κιλό σε σχέση με το πραγματικό βάρος του ζώου. Με
βάση αυτά τα δεδομένα η κρατούσα άποψη έκτοτε θεωρεί ότι όσο περισσότερα άτομα
συμμετέχουν στη λήψη μιας συλλογικής απόφασης τόσο περισσότερες πιθανότητες
έχει η απόφαση αυτή να είναι σωστή.
Αυτό όμως, όπως αποδεικνύεται από τη νέα μελέτη ομάδας ερευνητών του Πρίνστον
με επικεφαλής τον καθηγητή Οικολογίας και Εξελικτικής Βιολογίας Ιαν Κάζιν που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings
of the Royal Society B», δεν είναι πάντοτε έτσι και οπωσδήποτε δεν είναι έτσι
όταν ο αριθμός αυτών που εμπλέκονται στην απόφαση αυξάνεται παραπάνω από όσο
πρέπει - διαπίστωση η οποία δίνει απόλυτο δίκιο στη λαϊκή ρήση για τους
«πολλούς κοκόρους».
Η ορθότητα των αποφάσεων της ομάδας καθοριζόταν με βάση το πόσο καλά τα άτομα
μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν δυο «τύπους» πληροφοριών: στον ένα τύπο ανήκαν
πληροφορίες οι οποίες ήταν γνωστές σε όλα τα μέλη της ομάδας (συσχετισμένες
πληροφορίες) ενώ στον δεύτερο ανήκαν πληροφορίες τις οποίες γνώριζαν μόνο
ορισμένα μέλη της ομάδας (μη συσχετισμένες πληροφορίες).
Το «κλειδί», όπως εξήγησε σε δελτίο Τύπου ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης
Αλμπερτ Κάο, βρίσκεται στη δυναμική ανάμεσα στις συσχετισμένες και στις μη
συσχετισμένες πληροφορίες. Οσο αυξάνονται τα άτομα τόσο περισσότερο οι
πληροφορίες που είναι γνωστές σε όλους κυριαρχούν ενώ εκείνες που είναι γνωστές
σε λιγότερους (και οι οποίες μπορεί να είναι εξίσου σημαντικές) «πνίγονται»,
ακόμη και αν εκείνοι οι οποίοι τις κατέχουν γνωρίζουν πολύ καλά τη σημασία
τους. Αντιθέτως στις μικρότερες ομάδες οι γνωστές σε λιγότερους πληροφορίες
λαμβάνονται εξίσου υπόψη με εκείνες που είναι γνωστές σε όλους. Αυτό οφείλεται
στο γεγονός ότι οι μικρότερες ομάδες διέπονται περισσότερο από το τυχαίο - ένα
χαρακτηριστικό το οποίο είναι γνωστό ως «θόρυβος». Ο «θόρυβος» συνήθως
εκλαμβάνεται ως αρνητικός παράγοντας γιατί «μπερδεύει» τα αποτελέσματα, όπως
όμως αποδεικνύεται μπορεί να έχει πολύ ευνοϊκές συνέπειες σε ορισμένες
περιπτώσεις. «Μας εξέπληξε το γεγονός ότι ο θόρυβος μπορεί να ενισχύσει τη
συλλογική απόφαση» δήλωσε ο κ. Κάο. «Το τυπικό συμπέρασμα είναι ότι όσο
μεγαλύτερη είναι η ομάδα τόσο μεγαλύτερη είναι η συλλογική νοημοσύνη. Εμείς
ωστόσο είδαμε ότι αυξάνοντας το μέγεθος της ομάδας βλέπουμε τα οφέλη της σοφίας
του πλήθους, αν όμως η ομάδα γίνει υπερβολικά μεγάλη βασίζεται περισσότερο από
όσο πρέπει στις συσχετισμένες πληροφορίες, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να τις
χρησιμοποιεί σε τέτοιον βαθμό ώστε οι αποφάσεις της να κατευθύνονται μόνο από
αυτές». [
1]
Η πλειοψηφία δεν μπορεί να αποφασίσει
σωστά.
Μην την εμπιστεύεσαι.
Η πλειοψηφία πιστεύει ότι η υγεία είναι
κάτι καλό.
Η πλειοψηφία πιστεύει ότι ο θάνατος είναι
κάτι κακό.
Απλά αγνόησε την.
Και πίστεψε το ακριβώς αντίθετο.
Τις περισσότερες φορές θα καταλήξεις σε
ανείπωτη σοφία…
Και ναι, οι περισσότεροι θα το θεωρήσουν
λάθος αυτό. ;)
(c) Φιλοσοφικά Τηλεγραφήματα - Φιλοσοφικός σχολιασμός της επικαιρότητας…
