Monday, August 22, 2016

Θρησκεία: Η συνεισφορά της στην κοινωνία (και άλλα θέματα)


Σε συζητήσεις που είχα σχετικά με το θέμα της θρησκείας, διαπίστωσα με λύπη πως οι περισσότεροι την αντιμάχονται ή δεν έχουν καλή άποψη για αυτήν επειδή θεωρούν πως είχε αρνητική επίδραση στην κοινωνία. Η θρησκεία θεωρείται, από νέους ειδικά ανθρώπους, ως ένας καταπιεστικός θεσμός ο οποίος "σου λέει τι να κάνεις" και "σε εκμεταλλεύεται". Η άποψη μάλιστα αυτή ενισχύεται από τη μία από την εικόνα που έχει ο κόσμος για το "σκοτεινό" θρησκευτικό μεσαίωνα και από την άλλη από την εικόνα που έχει ο κόσμος για τη "φωτεινή και προοδευμένη" εποχή της επιστήμης στην οποία ζούμε.

Αυτή η άποψη είναι απλά λάθος για πολλούς και διάφορους λόγους που θα αναλύσω ευθύς αμέσως.

1. Ο Μεσαίωνας δεν ήταν σκοτεινή περίοδος. Αυτός ο χαρακτηρισμός έχει βγει από έναν συγκεκριμένο άνθρωπο και στη συνέχεια η χρήση του εξαπλώθηκε στο πλαίσιο του αντι-χριστιανικού μένους της μετά τον διαφωτισμό εποχής. Το να χαρακτηριίζεις συλλήβδην μια εποχή 1,000 ετών ως "σκοτάδι" είναι τουλάχιστον αλαζονικό και δείχνει προσπάθεια υπεραπλούστευσης σε βαθμό ύποπτο. Στο Μεσαίωνα οι "θετικές" επιστήμες δεν είχαν πράγματι τόση εξέλιξη όσο π.χ. στην αρχαία Ελλάδα αλλά είχαν τεράστια εξέλιξη οι "ανθρωπιστικές". Ποτέ ο άνθρωπος δεν ασχολήθηκε τόσο έντονα με το ποιος είναι, γιατί υπάρχει, τι είναι ηθικό, τι είναι καλό, τι είναι κακό. Όσον αφορά δε το αν αυτή η περίοδος ήταν θρησκευτική, πρέπει κανείς να έχει στο μυαλό του πως τότε δεν υπήρχε καν ο διαχωρισμός θρησκεία-επιστήμη! Τα όσα κακά πράγματα βλέπουμε να γίνονται τότε γινόντουσαν στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που ήταν πολύ απλά 1,000 χρόνια πριν από τη δική μας και όχι απαραίτητα επειδή η θρησκεία κυριαρχούσε. Ίσα ίσα που αν δεν κυριαρχούσε η θρησκεία του χριστιανισμού τα πράγματα θα ήταν ακόμα χειρότερα και πιο βάρβαρα - φανταστείτε μόνο τι θα γινόταν αν δεν έβγαινε η εκκλησία με την αυθεντία που είχε να πει πως το να σκοτώνεις δεν είναι καλό και πως αν το κάνεις θα τιμωρηθείς αιώνια στην κόλαση. Η εκκλησία έκανε λάθη, σίγουρα. Ωστόσο ακόμα και αυτά είναι υπερτονισμένα. Για παράδειγμα η Ιερά Εξέταση ούτε σκότωσε εκατομμύρια (σε μερικές χιλιάδες ανέρχονται τα θύματα) ούτε το έκανε αδικαιολόγητα. (Όχι αυτό δεν δικαιολογεί κανένα σκοτωμό! Κάθε σκοτωμός είναι λάθος και αντι-χριστιανικός. Απλά τονίζω τις συνθήκες της εποχή για να δείξω πως κάτι τόσο "κακό" δεν διαφέρει σε τίποτα από ένα σύγχρονο κράτος που σκοτώνει για τα συμφέροντα του) Ό,τι έκανε το έκανε και στο πλαίσιο συγκεκριμένων πολιτικών καταστάσεων, τις οποίες αν κάποιος γνώριζε μπορεί να άλλαζε γνώμη για το πως την κρίνει. Ο Μπρούνο κάηκε για πεποιθήσεις που σήμερα κάποιος πορωμένος με την επιστήμη άνετα θα χαρακτήριζε θρησκόληπτες. Ο Γαλιλαίος ήταν ένας απατεωνίσκος ο οποίος τράβηξε το σχοινί μέχρι εκεί που δεν έπαιρνε με τον φίλο του τον πάπα και κατέληξε εκεί που κατέληξε εξαιτίας της αλαζονείας του και όχι εξαιτίας της κακίας της θρησκείας. (απλά η περίπτωση του, όπως η αντίστοιχη περίπτωση της Υπατίας - χρησιμοποιήθηκε με δόλο από τους πολέμιους της θρησκείας για να εφεύρουν τον περίφημο "πόλεμο" θρησκείας-επιστήμης που μόνο στο μυαλό τους υπάρχει) Το κάψιμο των μαγισσών είχε συνολικά πάλι κάποιες χιλιάδες νεκρούς (αντί για τα "εκατομμύρια" που συνήθως διατείνονται οι πορωμένοι εναντίον του χριστιανισμού) οι οποίοι μάλιστα τις περισσότερες φορές δεν ήταν γυναίκες και δεν καταδικάζονταν από την εκκλησία αλλά από το κράτος. Η θρησκεία πολλές φορές είχε χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για πολιτικές αποφάσεις ή πολιτικές πράξεις και το να κατηγορούμε συλλήβδην τη θρησκεία για όλα τα κακά του τότε είναι το αντίστοιχο με το να κατηγορούμε την επιστήμη για κάθε τι κακό που άνθρωποι έκαναν στο όνομα της στον 21ο αιώνα. Ο Μεσαίωνας μας έδωσε τον Ουμανισμό (ναι ο Ουμανισμός ξεκίνησε στην "σκοτεινή" και "καταπιεστική" χριστιανική Ευρώπη) και στη συνέχεια το Διαφωτισμό - ο οποίος σε καμμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να γίνει σε μια πραγματικά σκοτεινή καταπιεστική περιοχή όπως για παράδειγμα η Μέση Ανατολή. Το "θρησκευτικό" Βυζάντιο είχε δύο περιόδους "Αναγέννησης" πολύ πριν τη Δύση. Τα πανεπιστήμια ξεκίνησαν από τα μοναστήρια (και ο Ντώνικς διδάσκει σε ένα τέτοιο πανεπιστήμιο). Οι άνθρωποι έψαχναν το πως λειτουργεί ο κόσμος γιατί πίστευαν ότι μπορούν να κατανοήσουν το νου του Θεού που τον έφτιαξε (η ιδεολογική βάση της επιστήμης).

Σχετικά άρθρα

2. Η σημερινή εποχή θεωρείται "φωτεινή" και "προοδευμένη". Όμως σε πόσους τομείς είμαστε προοδευμένοι αλήθεια; Σε θέματα τεχνολογίας σίγουρα είμαστε. Αυτό όμως δεν λέει κάτι. Και σε 1000 χρόνια αντίστοιχα από τώρα οι άνθρωποι του τότε θα μας θεωρούν σχεδόν "βάρβαρους" με την πενιχρή μας τεχνολογία του σήμερα. Η τεχνολογία δεν έχει τόση σχέση με την επιστήμη όσο θα ήθελαν κάποιοι. Άλλο η εφεύρεση και άλλο η επιστήμη που οδηγεί στην εξήγηση του πως και γιατί λειτουργεί η εφεύρεση (πολλοί εφευρέτες δεν γνώριζαν καν γιατί δουλεύουν οι εφευρέσεις τους, κάτι το οποίο "μάθαμε" μετά από πολλά χρόνια - το 'μάθαμε' σε εισαγωγικά γιατί με την επιστήμη ποτέ δεν γνωρίζεις κάτι πραγματικά, μόνο θεωρίες εκφράζεις). Επιπλέον η τεχνολογία έχει και μια σκοτεινή πλευρά που λίγοι θέλουμε να αγγίζουμε (αποξένωση, απανθρωποποίηση, απώλεια ικανοτήτων κλπ) Σε θέματα ιατρικής είμαστε προοδευμένοι πάλι, αλλά και εκεί πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για να δούμε σε ποιους τομείς της και γιατί. Η ιατρική δεν έχει τόσο σχέση με την επιστήμη όσο με την τεχνολογία σήμερα. Και σχετίζεται περισσότερο από όσο κάποιοι θα ήθελαν με πράγματα καθαρά "θρησκευτικά" στη φύση τους, όπως η πίστη (βλ. και το "ανεξήγητο" για τους επιστήμονες φαινόμενο του placebo) ή η αγάπη (αν είχε επικρατήσει η λογική της ψυχρής επιστήμης, τότε τους αδύναμους βιολογικά θα έπρεπε να τους σκοτώναμε - τα πρώτα νοσοκομεία σαν θεσμός ξεκίνησαν τον "σκοτεινό" Μεσαίωνα ως μέρη ελεημοσύνης στους φτωχούς). Πόσο όμως προοδευμένοι είμαστε σε άλλους τομείς όπως η προσωπική ευτυχία, η ψυχολογία του ατόμου, η ηθική; Σε μια εποχή που η κατάθλιψη είναι η Νο. 1 ασθένεια, πόσο εύκολα μπορούμε να μιλάμε για "πρόοδο"; Σε μια εποχή που οι γονείς παρατάνε τα παιδιά τους, που το να σκοτώνεις μωρά θεωρείται "δικαίωμα", που το να σκοτώνεις αμάχους θεωρείται "παράπλευρη απώλεια" (ας το συγκρίνουμε με τους κανόνες πολέμου μεταξύ ιπποτών στο "σκοτεινό" Μεσαίωνα) πόσο εύκολα μιλάμε για ανθρωπισμό; Σε μια εποχή που τελείως ψυχρά μπορεί να στειρώνουμε κάποιους στο όνομα της ευγονικής (κάτι που γινόταν για χρόνια στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες πολύ πριν τον κακό Χίτλερ), που αποδίδουμε τα πάντα στα κακά γονίδια, πόσο εύκολα μιλάς για "πρόοδο"; (ας το συγκρίνουμε με τη φιλοσοφία του χριστιανισμού περί ελεύθερης βούλησης) Σε μια εποχή όπου εκατομμύρια πεθαίνουν είτε σε παγκόσμιους πολέμους (δύο είχαμε σε σχέση με τον... κανένα στη "σκοτεινή" περίοδο του Μεσαίωνα) είτε από το... καπρίτσιο κάποιοι άθεου (βλ. Στάλιν) πόσο θράσος χρειάζεται να έχεις για να μιλάς για νεκρούς στο "σκοτεινό" Μεσαίωνα; Σε μια εποχή που βρίζουμε ως ρατσιστές αυτούς που μιλάνε υπέρ του φυσιολογικού, πόσο θράσος χρειάζεται να έχουμε για να μιλάμε για λογική; Σε μια εποχή που η ψυχρή επιστήμη έχει αναγάγει τα πάντα σε μηχανές και το σύμπαν σε ένα κενό κόσμο ηλεκτρονίων και σκοτεινής ύλης, πόσο μπορούμε να μιλάμε για "φωτεινή" εποχή; Σε μια εποχή όπου η σκέψη έχει τόσο πολύ εμποτιστεί με φιλοσοφικά δόγματα (βλ. υλισμός, μηχανιστική άποψη για τη ζωή κλπ) πως τολμάμε να μιλάμε για δογματισμό; (ειδικά αν ο δογματισμός στον οποίο αναφερόμαστε έχει να κάνει με πράγματα όπως η αγάπη και η συγχώρεση) Σε μια εποχή που η επιστήμη ισχυρίζεται πως μπορεί να κάνει τα πάντα (ακόμα και να... αναστήσει ανθρώπους) γιατί είμαστε τόσο βέβαιοι πως τα ίδια πράγματα δεν συνέβησαν κάποτε άλλοτε; Σε μια εποχή που η ίδια η επιστήμη έχει αποδείξει πως δεν μπορεί να αποδείξει τα πάντα, πόσο υποκριτές πρέπει να είμαστε για να μιλάμε για την επιστήμη που θα μας οδηγήσει στην Αλήθεια; Σε ένα κόσμο όπου έχει χαθεί στο μηδενισμό και τον υλισμό, η θρησκεία χρειάζεται περισσότερο από ποτέ.

Σχετικά άρθρα

3. Η θρησκεία πράγματι σου λέει τι να κάνεις. Ως συμβουλή όμως. Γιατί αυτό να είναι κακό; Και ο γονιός λέει στο παιδί του τι να κάνει, με αγάπη και από ενδιαφέρον. Είναι μετά θέμα του παιδιού το αν θα τον ακούσει ή όχι. Έχουμε τόσο πολύ εμποτιστεί από τη λογική "ο καθένας κάνει ό,τι θέλει" που δεν θέλουμε καν να ακούμε προτροπές. Ένα ταξίδι όμως που γίνεται χωρίς πυξίδα σύντομα καταλήγει σε καταστροφή... Ποιος διαφωνεί με τη συμβουλή "Ου φονεύσεις"; Επειδή το λέει η θρησκεία είναι κακό; Ενώ αν το λέει η... κοινωνιολογία είναι αυτομάτως καλό; Αν το λέει η θρησκεία είναι "ένα παραμύθι που φτιάχτηκε για να εκμεταλλεύονται τους ανθρώπους" ενώ αν το πει μία συγκεκριμένη θεωρία (η οποία με άλλα αξιώματα ή άλλα δεδομένα θα βγάλει άλλο αποτέλεσμα) είναι σωστό;

Σχετικά άρθρα

4. Πίσω από κάθε συζήτηση για τη θρησκεία σαν κοσμικό θεσμό υπάρχει και η διαμάχη του αν υπάρχει Θεός ή όχι. Γιατί σε τελική ανάλυση αν υπάρχει Θεός, τότε από που και ως που η θρησκεία είναι κακιά επειδή λέει απλά την αλήθεια; Όπως και να το δει κανείς, όπως και να το αναλύσει, το όλο θέμα ανάγεται σε αυτή την απλή ερώτηση: Πιστεύεις στο Θεό; Αυτό το ζήτημα χρειάζεται μεγάλη ανάλυση και έχω γράψει σχετικά άρθρα. Επιχειρήματα υπέρ της ύπαρξης Του υπάρχουν πολλά και ισχυρά - σαφώς ισχυρότερα από τα επιχειρήματα εναντίον της ύπαρξης Του. Η βασική θέση του αθεϊσμού πως το σύμπαν υπάρχει από... τύχη χωρίς λόγο είναι απλά όχι μόνο παράλογη αλλά και έντονα αντι-επιστημονική. Η βασική θέση των αντι-χριστιανών ότι ο άνθρωπος είναι απλά ένα σύνολο κρέας και κόκκαλα που κινείται σαν ρομπότ υπακούοντας στο τι του λένε τα γονίδια του είναι τόσο παιδική σαν κοσμοθέαση που ακόμα και ένας μη-επιστήμονας μπορεί να αναγνωρίσει το πόσο λάθος είναι με βάση τα όσα ζει, κατανοεί και αισθάνεται κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης μέρας. Σε ένα σύμπαν χωρίς Θεό και χωρίς νόημα, τι... νόημα έχει να μιλάμε για καλό και κακό (άρα για κακή θρησκεία και καλή επιστήμη);

Σχετικά άρθρα

~ Σπύρος Κάκος, Αύγουστος 2016, Αθήνα, Ελλάδα

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...